Over de Lusitano

Portugees

De Lusitano is een Portugees paard dat behoort tot de barokke paardenrassen. Dat betekent dat de bouw van het paard overeenkomt met wat men in Europa rond de zestiende en zeventiende eeuw als wenselijk beschouwde. De Lusitano is naar Nederlandse maatstaven een compact paard. De normale stokmaat varieert tussen de 155 en 165 centimeter. De Lusitano is gespierd met een gewelfde hals en dichtbehaarde manen en staart. Zijn barokke uitstraling houdt in dat het profiel van het paard, vanaf de zijkant gezien, eerder past in een vierkant dan in een rechthoeksmodel. De Lusitano is dapper, behendig en mensgericht. Dat maakt het een uiterst veelzijdig paard voor werk en sport.

Afkomst

Op internet en in paardenboeken kun je afstammingsverhalen lezen die lijken te suggereren dat Lusitano gelijke paarden al voor de jaartelling dienst deden in de legers van veldheren als Hannibal. Dat is een romantische gedachte, want over de paardenfokkerij gedurende ruim twintig eeuwen ontbreken details. De Portugese geschiedenis tussen 200 en 700 na Christus is sowieso een vaag schemergebied. Feit is dat het Iberisch schiereiland, waar Spanje en Portugal samen deel van uitmaken, al vroeg bekend staat om de kwaliteit van zijn voorgebrachte paarden en dat rond het jaar 1600 een aansprekend Iberisch paardentype is ontstaan dat men vaak aanduidt met de herkenbare naam Andalusiër. Iberische paarden zijn door Europa heen herhaaldelijk gebruikt om foklijnen van andere paardenrassen te verbeteren.

Aristocratie

In het jaar 1700 bestijgt koning Filips V de troon van Spanje. Hij veracht het stierenvechten en hij verbiedt de Spaanse adel het stierenvechten te paard. Stierenvechten ontwikkelt zich in Spanje daarom tot een volksvermaak en ‘het volk’ bezit doorgaans geen paarden. In Portugal blijft het stierenvechten te paard een aangelegenheid van de aristocratie. In onze algemeen hedendaagse, Nederlandse opvattingen is stierenvechten een wreed spektakel waarvoor gezien het welzijn van het dier geen plaats meer bestaat in de moderne samenleving. Stierenvechten blijft echter onlosmakelijk verbonden met de ontwikkeling van het Lusitanopaard. In Spanje vermengen de bloedlijnen van de Andalusiër zich met zwaardere Noord-Europese rassen en kortstondig met Arabische paarden. De Portugese fokkers blijven trouw aan het oorspronkelijke rastype. De fok richt zich op moed, wendbaarheid en trouw aan de ruiter.

Volbloed

In 1966 is de ontwikkeling van het Portugese en het Spaanse Iberisch paard zover uiteengelopen, dat de Lusitano een eigen stamboek krijgt. Het stamboek wordt in Portugal gevoerd door de Associação Portuguesa de Criadores do Cavalo Puro Sangue Lusitano (APSL). De rasnaam verwijst naar Lusitania, zoals Portugal heette als Romeinse provincie. De Lusitano is een volbloedpaard. Dat betekent dat alleen veulens die geboren zijn uit ouders die beide in het Portugese Livro de Adultos (volwassenenregister) staan, aangemerkt mogen worden als Lusitano. Zo’n veulen komt dan in het Livro de Nascimentos (geboortenregister). Wil je met een Lusitano nieuwe Lusitano’s fokken, dan moet het paard gekeurd worden op rastypische eigenschappen. Na een geslaagde keuring mag het paard in het volwassenregister en mogen de nakomelingen Lusitano heten. Merries kunnen vanaf hun derde jaar in het volwassenenregister, hengsten vanaf hun vierde. Is een Lusitano niet opgenomen in het volwassenenregister, dan heten de nakomelingen cruzado’s (kruisingen). Of een paard Lusitano is, kun je altijd controleren in het online stamboek.

Zeldzaam

De Lusitano geldt als een zeldzaam paardenras. Naar schatting telt Portugal zo’n twaalfduizend Lusitano’s. In de andere landen waar Lusitano’s gehouden en gefokt worden, telt men er enkele tientallen tot hooguit enkele duizenden, waarbij Frankrijk en Brazilië de grootste populatie buiten Portugal hebben. Er zijn wereldwijd vierduizend fokmerries. Mede gezien zijn historie als zuiver Iberisch paardenras en gezien het geringe aantal stamboeklijnen, zijn er intiatieven om de Lusitano op de UNESCO-lijst van werelderfgoed te plaatsen. Nederland heeft ruim vierhonderd geregistreerde Lusitanopaarden en een kring van gedreven Lusitano fokkers. De fokkers en de toegewijde Lusitano bezitters zijn lid van de vereniging Lusitano Vrienden Nederland.

Karakter

Als liefhebbers zijn we natuurlijk enthousiast over ‘ons’ paard. Dat gezegd hebbende, noemen we hier opvallende karakteristieken. De Lusitano is een sensibel paard. Dat betekent dat het uiterst alert is op elke beweging van de ruiter. “Als je Lusitano doet wat je wilt, stilzitten dan!”, aldus een Portugese paardentrainer. De Lusitano is uitermate mensgericht. Zoals een Nederlandse Lusitanovriend het omschrijft: “Een Lusitano moet je eerst voor je winnen. Pas dan kun je aan paardrijden gaan denken.” In het algemeen, met alle variaties tussen individuen, zijn Lusitano’s speels, werklustig, nieuwsgierig, onderzoekend, levendig, opmerkzaam, eigenwijs, uitgesproken, leergierig, talentrijk, dapper, karaktervol, elegant, stoer, welwillend, behulpzaam, aanhankelijk. Het is een paard dat houdt van aandacht en van de schijnwerpers. De Lusitano is een veelzijdig paard dat goed presteert bij dressuur, bij mennen en bij working equitation. Een enkele Lusitano excelleert in springen.

Bronnen

Informatie over paarden en paardenrassen is lastig verifieerbaar. Bij de samenstelling van deze informatie is o.a. gebruik gemaakt van De schoonheid van het paard, Tasmin Pickeral, 2011; The first global village. How Portugal changed the world, Martin Page, 2002; Paarden, Yann Arthus-Bertrand en Jean-Louis Gouraud, 2003. Voor meer informatie, start s’il vous plaît bij de Portugese stamboekorganisatie Associação Portuguesa de Criadores do Cavalo Puro Sangue Lusitano APSL.